Χαριστική βολή στην Ιστορία της ΣΤ’ Δημοτικού! Βασίλης Στοϊλόπουλος Αντίβαρο, Φεβρουάριος 2007 Ορισμένες παρατηρήσεις στο καινούριο βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ’ Δημοτικού. (Αφορά μόνο την 1η ενότητα του βιβλίου : Η Ευρώπη στα νεότερα χρόνια). 1ο Κεφάλαιο : Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΩΝ ΝΕΟΤΕΡΩΝ ΧΡΟΝΩΝ (σελ. 2 – 4). • Ο Βησσαρίων, ο φανατικός υποστηρικτής της Ένωσης των Εκκλησιών και του Θωμά Ακινάτη, ο καθολικός καρδινάλιος και από το 1463 Λατίνος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως παρουσιάζεται σαν να ήταν ο μοναδικός Έλληνας λόγιος που συνέβαλλε στη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού και της αρχαιοελληνικής γραμματείας στη Δύση. • Δεν γίνεται καμία αναφορά στον Τριακονταετή Πόλεμο και στη Συνθήκη της Βεστφαλίας, ούτε στη δημιουργία του έθνους – κράτους, στο εθνικό συμφέρον και στο δόγμα της ισορροπίας των δυνάμεων που κυριάρχησε το 18ο και 19ο αιώνα. • Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην πώληση συχωροχαρτιών (αφέσεις) που ήταν η αφορμή για τη Μεταρρύθμιση και δεν παρουσιάζονται οι πραγματικές αιτίες που την προκάλεσαν και που υπερβαίνουν τα στενά θρησκευτικά πλαίσια, ούτε γίνεται λόγος για τη λουθηριανή θεολογική αντίληψη που άλλαξε το ρου της Ιστορίας υπέρ των - ελέω Θεού - Γερμανών ηγεμόνων και κατά των Γερμανών αγροτών (αγροτικοί πόλεμοι). • Στους καλλιτέχνες αναφέρονται ονομαστικά μόνο τέσσερις Ιταλοί, απουσιάζει όμως ο Δομίνικος Θεοτοκόπουλος. • Μεταξύ των λογίων κατονομάζεται ο Βησσαρίων, που με πάθος υποστήριξε την υποταγή της ανατολικής εκκλησία στον Πάπα, λες και το εκτόπισμα του να είναι ισάξιο του Σαίξπηρ, του Θερβάντες ή του Μακιαβέλι. 2ο Κεφάλαιο : Η ΕΥΡΩΠΗ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΕΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ (σελ. 5 – 7). • Δεν υπάρχει καμία αναφορά στις πραγματικές επιπτώσεις της αποικιοκρατίας στους ιθαγενείς των νέων χωρών, παρά μόνο ότι οι Ευρωπαίοι απλώς «εκμεταλλεύονται τους ιθαγενείς πληθυσμούς δημιουργούν αποικίες και υπογράφουν προνομιακές συμφωνίες». Οι πιονέροι «εκπολιτιστές» κονκισταδόροι (Κορτέζ, Κολόμβος, Πιζάρο, Κεσάδα κλπ.) απουσιάζουν, όπως και η αιματοβαμμένη πρωτογενή συσσώρευση κεφαλαίου στο λυκαυγές του καπιταλισμού. Μόνο στη πρωτογενή πηγή (Βαρθολομαίος ντε Λας Κάζας) γίνεται λόγος για χριστιανούς που μοιάζουν με «λυσσασμένους λύκους». • Καμία λέξη για την κατακτητική ορμή της Ευρώπης, το μοίρασμα του κόσμου, την ίδρυση μονοπωλιακών εταιρειών – κολοσσών, το δουλεμπόριο - δουλοκτησία και τους συνεχής πολέμους μεταξύ των αποικιοκρατικών «Μεγάλων Δυνάμεων» (Αγγλία, Ισπανία, Γαλλία, Ολλανδία κλπ) για παγκόσμια κυριαρχία. 3ο Κεφάλαιο : Ο ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ (σελ. 8 – 10). • Απ’ όλα τα πνευματικά κινήματα, ξεκινώντας από τον Ιταλικό Ουμανισμό, προβάλλεται μόνο ο γαλλικός Διαφωτισμός και ο θρίαμβος του ορθολογισμού και μάλιστα με ξεχωριστό κεφάλαιο. • Δίνεται ένας πίνακας με εφευρέσεις και εφευρέτες κατά τον 18ο αιώνα. Πουθενά δεν αναφέρονται όμως σημαντικοί επιστήμονες όπως ο Νεύτωνας, ο Γαλιλαίος, ο Κέπλερ, ο Λάιμπνιτς κ.α. • Γίνεται ονομαστική αναφορά στον Λοκ (διευθέτηση και διατήρηση της ιδιοκτησίας), όχι όμως στον Χομπς (Φυσικό Δίκαιο) ή στον Μόρους (Ουτοπία) κ.α. • Δεν υπάρχει καμία αναφορά σε πολιτική – φιλοσοφική σκέψη μετά τη Γαλλική Επανάσταση (Φιλελευθερισμός, Σοσιαλισμός, Μαρξισμός, Αναρχισμός κλπ). 4ο Κεφάλαιο : ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ (σελ. 11 – 13). • Τα μοναδικά ονόματα που αναφέρονται σε όλη την ενότητα είναι του βασιλιά Λουδοβίκου 16ου και της επαναστάτριας Ολυμπίας ντε Γκοζ. Μάταια αναζητά κανείς κάποιον από τους Μαρά, Δαντών, Ροβεσπιέρο και την επαναστατική τους δράση. • Υπερτονίζεται το θέμα της ανισότητας σχετικά με τις γυναίκες, και τελικά η ιστορία της γυναικείας χειραφέτησης παρουσιάζεται σαν μια επιμέρους, ξεχωριστή ιστορία. • Η φωτογραφία που παρουσιάζεται στο βιβλίο είναι η πορεία οπλισμένων γυναικών προς τις Βερσαλλίες και όχι το σύμβολο της Γαλλικής Επανάστασης : «Η Ελευθερία που οδηγεί το λαό». Σημειωτέον ότι το αριστούργημα του Ντελακρουά αποσύρθηκε τελευταία από τα σχολικά βιβλία της Τουρκίας, μετά από σχετική Εγκύκλιο του τουρκικού Υπουργείου Παιδείας, επειδή η φωτογραφία θεωρήθηκε άσεμνη. • Δεν υπάρχει απολύτως τίποτα για τον Ναπολέοντα, τις βίαιες αντιδράσεις των βασιλιάδων και των αριστοκρατών, τους ναπολεόντειους πολέμους και τη Συνθήκη της Βιέννης, που είχε σαν αποτέλεσμα να υπάρξει για μεγάλο διάστημα ειρήνη στην Ευρώπη και αλληλεγγύη μεταξύ των μοναρχών εναντίον των πάσης φύσεως «εσωτερικών εχθρών». • Απουσιάζει η Ιερά Συμμαχία των μοναρχών της Ευρώπης που κυβερνούσαν στη βάση ενός «θεϊκού δικαιώματος» ενάντια σε κάθε μορφή επανάστασης και ιδιαίτερα ενάντια στην εθνική χειραφέτηση των υπόδουλων εθνών. Ανακεφαλαίωση 1ης ενότητας : • Στους ιστορικούς όρους που πρέπει να θυμούνται οι μαθητές υπάρχει ο διαφωτισμός, ο ουμανισμός, ο ορθός λόγος, τα ανθρώπινα δικαιώματα κ.α. δεν υπάρχουν όμως άλλες σημαντικές έννοιες όπως η αποικιοκρατία, η απολυταρχία, η Ιερά Εξέταση και ο ιμπεριαλισμός. • Στη συνθετική απάντηση στο κεντρικό ερώτημα της ενότητας γράφεται ότι οι άνθρωποι «θεωρούν ότι μπορούν να ζήσουν με ισότητα και ελευθερία». Περιέργως, απουσιάζει η αδελφοσύνη που συμπληρώνει το τρίπτυχο της Γαλλικής Επανάστασης. • Αναφέρεται ότι «ο ευρωπαϊκός πολιτισμός γίνεται ο ιδανικός πολιτισμός για όλους». Μήπως και για τους Κινέζους, τους Ινδούς, τους Αφρικανούς και . τους Ινδιάνους ; • Η Ευρωπαϊκή Ιστορία σταματά στη Γαλλική Επανάσταση. Δεν υπάρχει τίποτα για τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους ή για τις ευρωπαϊκές επαναστάσεις. Γενικές Επισημάνσεις 1. Ο τίτλος του βιβλίου είναι : «Στα νεότερα και σύγχρονα χρόνια». Ο τίτλος δεν έχει καμία σχέση με το περιεχόμενο του βιβλίου, όπου τα 4 από τα 5 κεφάλαια (ή 122 από τις 133 σελίδες) αφορούν στην Ελλάδα. 2. Το εξώφυλλο : «Σκαρίφημα αλόγου στην προσπάθεια εκκίνησης ή άλματος». Ουδεμία σχέση με βιβλίο ιστορίας. Δυσκολονόητο για μαθητή δημοτικού ως προς τον συμβολισμό του. 3. Μέχρι πρότινος γνωρίζαμε ότι υπήρχε «Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων». Στο βιβλίο απουσιάζει η λέξη : Εθνικής. Υ.Γ. Το βιβλίο χρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό 75% από κοινοτικούς πόρους, με απόφαση που ελήφθη επί διακυβέρνησης ΠΑΣΟΚ. Για την ιστορία αναφέρονται και οι συγγραφείς του βιβλίου : Μαρία Ρεπούση, Χαρίκλεια Ανδρεάδου, Αριστείδης Πουταχίδης και Αρμόδιος Τσιβάς, ενώ οι κριτές - αξιολογητές ήταν οι Αθανασία Γλυκφρύδη – Λεοντσίνη, Απόστολος Καραπαπάς και Δέσποινα Μουζαλά. Β. Στοϊλόπουλος Αθήνα, 31-10-2006 Αυτό το κείμενο είναι γραμμένο σε μονοτονικό. Διαβάστε την πολυτονική του έκδοση.