Κατηγορίες

Η ελληνική ταυτότητα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, μπορεί να αποτελέσει πρόταση πολιτισμού;

Στην εποχή μας οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι Εθνική Ταυτότητα είναι ο ιδιαίτερος τρόπος μετοχής του Έθνους στην επικρατούσα μορφή Οικουμένης. Και η επικρατούσα μορφή Οικουμένης, για τα σύγχρονα έθνη, είναι η Νεωτερική. Οι προνεωτερικές μορφές σώζονται ως παραδόσεις. Η εξέλιξη του νοήματος που δίνει ο νεωτερικός άνθρωπος στην ταυτότητα του έθνους έχει αρχικώς δημοκρατικό, εθνικοαπελευθερωτικό χαρακτήρα. Ακολούθως αναδύεται η εθνοφυλετική διάσταση, γονιδιακή και καταλήγει στον εθνομηδενισμό. Η εθνική ταυτότητα παραπέμπει σε κοινότητα μηδενικού περιεχομένου, η οποία λειτουργεί στο νοερό, φαντασιακό επίπεδο και κυριαρχείται από τον κοσμοπολιτισμό των πολυεθνικών. Η νεωτερική εθνική συνείδηση διακρίνεται για την κρίση των νοημάτων, για τη κρίση της εθνικής συνοχής.

Στην Ελλάδα, με την επικράτηση του εθνομηδενισμού, βιώνουμε νοερώς μια ψευδο - κοινότητα και ένα καπιταλιστικό σύστημα σαφώς αντιλαϊκού χαρακτήρα. Το εθνικό κράτος, άδειο κέλυφος όπου εγκαταβιώνει ο παρασιτικός οργανισμός (κοινωνικός παρασιτισμός, γραικυλισμός, πελατειακό πολιτικό σύστημα, διασωλήνωση με τα διαρθρωτικά ταμεία της Ευρωπαϊκής Ενώσεων).

Το ότι η νεωτερικότητα είναι σε βαθιά κρίση ομολογείται από όλους, ένθεν κακείθεν. Η δε εξέλιξη της, η παγκοσμιοποίηση, πυροδοτεί την ανάδυση νέων πολιτικών κινημάτων, όπως ο εκσυγχρονισμός, ο φονταμενταλισμός και ο μετανεωτερισμός.

Ο εκσυγχρονισμός καλείται να αναζωογονήσει το διαλυμένο άτομο, να καταργήσει τις κρατικιστικές κατακτήσεις και να οργανώσει τον κοινωνικό δαρβινισμό. Ο φονταμενταλισμός οδηγεί σε προ - νεωτερικά συστήματα. Επιδιώκει την κοινωνική αλληλεγγύη και την κατάργηση του ατομικισμού. Δυστυχώς όμως είναι συνυφασμένος με τον προ - νεωτερικό κολεκτιβιστικό άνθρωπο και την παράδοση.

Ο μετα - νεωτερισμός δεν έχει ακόμα (?) αρθρωθεί σε συγκροτημένο λόγο και παράδειγμα. Εδραζόμενοι, ο μεν εκσυγχρονισμός στη νεωτερικότητα ο δε φονταμενταλισμός στην παράδοση, καταλήγουν σε αδιέξοδη σύγκρουση.

Και αυτό γιατί ο φονταμενταλισμός παραβλέπει ότι η εξατομίκευση είναι σε ανώτερο πεδίο του κολεκτιβισμού. Έτσι καταντά ένα στείρο αμυντικό κέλυφος.

Η κοινωνία είναι ένα απελευθερωμένο κοινωνικό σύστημα κα η αληθινή ελευθερία ορίζεται από την απροσδιοριστία. Η προσαρμογή των ατόμων στις εξελίξεις δεν είναι ζήτημα χρόνου αλλά ζήτημα πολιτικό.

Ο ρόλος του ανθρώπου στις κοινωνικές εξελίξεις είναι ζήτημα οντολογικής μεταμόρφωσης του ανθρώπου, όταν ο ίδιος συντελεί στη μεταβολή της κοινωνίας του. Αυτό φοβούμενη η δυτική κοινωνία και προκειμένου να μαθαίνει τα άτομα να μην αποδέχονται ότι τα ίδια είναι οι δημιουργοί της κοινωνίας τους, όρισε τη Λογική της σκέψης ως την εξω - κοινωνική πηγή προέλευσης των θεσμών, τοποθετώντας την στη θέση που καταλαμβάνουν σε άλλες κοινωνίες οι θεοί ή οι πρόγονοι.

Έτσι δημιουργήθηκε η ετερόνομη πολιτεία του δυτικού πολιτισμού (ανελεύθερη, κλειστή). Στη δυτική κοινωνία οι κοινωνικές εξελίξεις είναι δημιούργημα δυνάμεων εκτός κοινωνίας (π.χ. νόμοι, ιστορία, αγορά).

Η νέα κοινωνία οφείλει να είναι αυτόνομη γιατί η κοινωνική εξέλιξη είναι δημιούργημα των ατόμων και είναι θέμα παιδείας και εκπαίδευσης των ατόμων στο να αποδέχονται πως αυτά τα ίδια ορίζουν τους κανόνες, τις αξίες, τις σημασίες που δίνουν νόημα στην ατομική και κοινωνική ζωή. Μόνον έτσι επιτυγχάνεται η σύγκλιση του «θεωρείν» με το «ζην».

Η αυτόνομη κοινωνία έχει ρητή επίγνωση ότι κανόνες και σημασίες δεν είναι αδιαμφισβήτητοι θεσμοί. Ο άνθρωπος είναι ον που αποτελεί έργο του εαυτού του. Η μορφή του είναι ουσία επειδή είναι δημιούργημα.

Προτάσσοντας το Λόγο τέτοια κίνητρα εντοπίζουν την ασυμβατότητα της δυτικής ετερονομίας με συνθήκες απροσδιοριστίας. Η δημοκρατία είναι το μόνο πολίτευμα που αντιμετωπίζει ανοικτά την πιθανότητα αυτοκαταστροφής ως πρόβλημα που δεν επιδέχεται προκαταβολικές λύσεις. Η ελληνική αυτονομία εδράζεται στο Λόγο και έτσι προσδιορίζεται η σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο, τον εαυτό του, την κοινωνία.

Η αυτόνομη κοινωνία έχει ρητή επίγνωση ότι κανόνες και σημασίες δεν είναι αδιαμφισβήτητοι θεσμοί. Ο άνθρωπος είναι ον που αποτελεί έργο του εαυτού του. Η μορφή του είναι ουσία επειδή είναι δημιούργημα.

Προτάσσοντας το Λόγο τέτοια κίνητρα εντοπίζουν την ασυμβατότητα της δυτικής ετερονομίας με συνθήκες απροσδιοριστίας. Η δημοκρατία είναι το μόνο πολίτευμα που αντιμετωπίζει ανοικτά την πιθανότητα αυτοκαταστροφής ως πρόβλημα που δεν επιδέχεται προκαταβολικές λύσεις. Η ελληνική αυτονομία εδράζεται στο Λόγο και έτσι προσδιορίζεται η σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο, τον εαυτό του, την κοινωνία.

Ο δυτικός πολιτισμός απαιτεί παγιωμένες νοητικές λειτουργίες ως προς την ικανότητα του λογικού υπολογισμού (προσαρμογή σε κοινωνικές απαιτήσεις με αποκρυσταλλωμένες ιδέες). Αυτό σημαίνει μειωμένες νοητικές ικανότητες παιγνιώδους νοημοσύνης και υστέρηση «ρεουσών» ικανοτήτων (λειτουργίες και ικανότητες που απαιτούν ενεργοποίηση του αισθησιοκινητικού συντονισμού, συν - κίνηση με φαντασία, σε αντιδιαστολή με τη λογική).

Η λογική είναι δομή γενική κατασκευαστική, νοο - τροπία πολιτισμού με συγκλίνουσα λογική. Η ετερονομία της δυτικής κοινωνίας δεν δέχεται την αποκλίνουσα νοητική λειτουργία γιατί απειλεί το καθεστώς συμμόρφωσης στην κοινωνική λογική, προσφέροντας συνθετική ικανότητα.

Ο ελληνικός τρόπος περικλείει την ποιητική ικανότητα ανα - σύνθεσης νοημάτων (ρεόυσα νοημοσύνη, αμφισβήτηση κοινωνικής νοηματοδότησης, αναλογικοί συσχετισμοί). Η πραγματικότητα για τους Έλληνες είναι αυτή που επιβεβαιώνεται με το κοινωνείν.

Η πόλη δεν είναι ο φυσικός χώρος, είναι η οργάνωση των ανθρώπων όπως προκύπτει από τη σύμπραξη και τη συνομιλία και ο πραγματικός χώρος βρίσκεται ανάμεσα στους ανθρώπους. Η Ελληνική ταυτότητα αποτελεί κατ ‘ αντίθεση προσδιορισμό, ώστε να είναι αυτό που δεν είναι.

Η ελευθερία του προσώπου ως ολότητας σημαίνει ότι, ενώ η ανθρώπινη μορφή είναι ένα μορφοκλασματικό (φράκταλ) της φυσικής ύπαρξης (υπάρχει μέσα στην αυτοομοιότητα, ομοείδεια των κοινών φυσικών ενεργειών), διαθέτει τη δυνατότητα αποδέσμευσης από το πεδίο ανάγκης που επιβάλλει η ταυτότητα αυτή (υπαρκτική ετερότητα) ( η μορφή του ανθρώπου είναι φράκταλ της φύσης του δημιουργού και γι’αυτό ο άνθρωπος είναι ταυτόχρονα το ενικότερον και το καθολικότερον).

Ιστορικά και πολιτισμικά διαθέτουμε την απάντηση στα αδιέξοδα και τις συγκρούσεις του νεωτερικού παραδείγματος. Η δική μας πρόταση για το μετα - νεωτερικό παράδειγμα είναι η επανασυνειδητοποίηση της κβαντικής μορφής του ανθρώπου, άτομο και σχέσεις, η εξέλιξη του ατόμου σε πρόσωπο και η ανάδυση του ενυπόστατου του προσώπου (αυτονομία, απόλυτη υπαρκτική ελευθερία, συμπληρωματική ετερότητα του καθενός προς τον άλλο άνθρωπο).

Είναι η ανάδειξη του ΠΡΟΣΩΠΟΥ, του ανθρωπολογικού τύπου όπου αίρεται η πόλωση ατομικισμού - κολεκτιβισμού, με την οποία πραγματώνεται η ατομικότητα, η αλληλεγγύη, η αυτονομία, η προσφορά, η ελευθερία και η δικαιοσύνη.

Είναι η τριαδική οντολογία στην οποίαν αποτυπώνεται και από την οποίαν απορρέει η παραδοχή και της οντολογικής σημασίας και των ενεργειών - σχέσεων.

Επίλογος: Παιδεία, Πολιτική, Λατρεία είναι πεδία δράσης με τα οποία μπορούμε να διατυπώσουμε τη δική μας πρόταση ζωής στο σύγχρονο κόσμο. Η αλλαγή, η εμπέδωση του Ελληνικού τρόπου είναι προσωπική υπόθεση και ο καθένας μας κοινωνεί τον τόπο του ʼλλου με σχέσεις Αγάπης και Ελευθερίας.

Στην εποχή μας βιώνουμε την αφηρημένη ευρωπαϊκή, μάλλον κοσμοπολίτικη, ταυτότητα. Η έννοια και η σημασία του χώρου, των γεγονότων, των πεδίων δράσης, υποχωρεί έναντι του χρόνου. Ο χρόνος αναγορεύεται σε αξία και ρυθμιστή της ζωής και των υπάρξεων.

Όποιος συνειδητοποιεί αυτή την τραγική αντίφαση, προσγειώνεται ανώμαλα στην ιστορία.

Ο αστικός φιλελευθερισμός και ο δυτικός μαρξισμός υποτίμησαν και υποτιμούν το χώρο έναντι του χρόνου, της αξίας του ατόμου, της τάξης. Και οι δύο, στο ίδιο έδαφος απεργάζονται τη συντριβή και τη διάλυση της εδαφικοποίησης του ανθρώπου (ταυτότητα, έθνος, φύλο, κ.τ.λ.)

Στο διαρρεύσαν διάστημα συνετρίβη ο κομμουνισμός, το ορθόν κατέρρευσε γιατί υστερούσε ως προς το παράδειγμα. Ο αστικός φιλελευθερισμός αποδεικνύεται εξαιρετικά αναποτελεσματικός σε τομείς που δεν έχουν σχέση με την στενή οικονομική αποδοτικότητα και αυτή η αδυναμία εκδηλώνεται με την αναπαραγωγή ταξικών αντιθέσεων, την καταστροφή οικοσυστημάτων, την αδιάκοπη αναπαραγωγή εθνικών και χωροταξικών ανισοτήτων, την προβληματική σχέση των φύλων.

Η επανεδαφικοποίηση μπορεί να είναι η απάντηση στις αδιέξοδες καταστάσεις του αστικού φιλελευθερισμού? Πιστεύω ναι!

Ο περιορισμός της δράσης του εμπορεύματος στη ζωή του ανθρώπου και η επέκταση του χώρου εκτός εμπορεύματος μπορούν να αποτελέσουν την εναλλακτική πρόταση. ʼλλωστε μόνον η μετάθεση του χώρου αντιπαράθεσης μπορεί να απαντήσει σε μια νέα αντικαπιταλιστική προοπτική (μεταρρύθμιση εργασίας, αλλαγή εργασιακών σχέσεων, αλλαγή πολιτικού συστήματος, μεταρρύθμιση σχέσης ανθρώπου - φύσης, μείωσης του εργασιακού χρόνου, κτλ).

Όλες αυτές οι επιλογές οδηγούν στην αναβάθμιση του χώρου ( με την έννοια χώρο εννοούμε το χώρο της καθημερινότητας των βιωματικών ανθρωπίνων σχέσεων, της περιφέρειας, του έθνους, της ηπείρου, του πλανήτη). Η απόπειρα επανεπιβεβαίωσης του χώρου έναντι του χρόνου υποδηλώνει την κατίσχυση της κοινότητας (άνθρωπος, φύση, εργασία, πολιτική, χωροταξία) έναντι του ατόμου, αναδεικνύει το νέο παράδειγμα ( το μετα - νεωτερικό παράδειγμα) έναντι της νεωτερικότητας.

Ας επανέλθουμε όμως στο αδιέξοδο της κυριαρχίας του εμπορεύματος ( άραγε το μωβ κινητό τηλέφωνο μου καλύπτει τις ανάγκες μου ή πρέπει να πάρω το ασημί?. Ένα παράδειγμα σύγχρονου «υπαρξιακού» προβληματισμού και εμείς αποχαυνωμένοι επαιρόμεθα συγκρίνοντας τα προϊόντα που αποκτήσαμε, κυριολεκτικά ζούμε τη χαμένη τιμή του ανθρώπου).

Ζούμε την εποχή του σόσιαλ - καπιταλιστικού παραδείγματος και βιώνουμε την κρίση Βορρά - Νότου, τα αδιέξοδα της κοινωνίας των δύο τρίτων.

Ο κάθε λαός, το κάθε έθνος αντιδρά αναλόγως του βαθμού εθνικής ολοκλήρωσης (χωρική εδαφικοποίηση, διεκδίκηση έθνους - κράτους, εθνική ή /και περιφερειακή ταυτότητα).

Όσο περισσότερο ο καπιταλισμός διαλύει παλιές «παραδοσιακές» σχέσεις (δεσμούς οικογένειας, χωριό, περιφέρεια, έθνος, τάξη, κ.λ.π.) τόσο οι σχέσεις, με άλλη μορφή αναπαράγονται σε άλλο επίπεδο και δεν εξαφανίζονται (παρά τις αντίθετες προβλέψεις του Μαρξ).

Η διάβρωση του καπιταλισμού οδηγεί σε κόσμο αποτελούμενο από άτομα μονάδες και βέβαια όλοι αντιλαμβανόμεθα, ασχέτως αν αντιδρούμε ή αν έχουμε πρόταση διαφυγής, ότι κόσμος από άτομα είναι κόσμος αβίωτος και με μεγάλο συνολικό κόστος λόγω μείωσης της κοινωνικής παραγωγικότητας. Το κοινωνικό, περιβαλλοντολογικό και ατομικό κόστος του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής υπονομεύει την ίδια την παραγωγική του ανωτερότητα. Ο ατομικιστικός καπιταλισμός διαλύοντας κάθε μορφή κοινότητας και αλληλεγγύης (εθνική, οικογενειακή, ταξική, περιφερειακή, βιωτική) πολλαπλασιάζει χωρίς όρια το κόστος αναπαραγωγής της ζωής του πλανήτη και της εργατικής δύναμης και οδηγεί σε πολλαπλά αδιέξοδα, όχι στο εσωτερικό των χώρων παραγωγής ( όπως είχε προβλέψει ο Μαρξ) αλλά στην αντίθεση «ανάμεσα στον ατομικό χαρακτήρα της ιδιοποίησης και του κοινωνικού χαρακτήρα της παραγωγής», ανάμεσα στην «κυριαρχία του εμπορεύματος και την ίδια την αναπαραγωγή της φύσης και της κοινωνίας». Γι’αυτό ο καπιταλισμός εξελίχθηκε σε σόσιαλ - καπιταλισμό, ώστε να εμπεριέχονται και κοινωνικές παράμετροι. Είναι όμως αυτό ικανοποιητική διόρθωση, ιδίως σε μια κοινωνία όπου κυριαρχεί το κεφάλαιο? Ποια μπορεί να είναι η εναλλακτική πρόταση?

Προϋποθέσεις της εναλλακτικής προοπτικής είναι αφενός μεν να τεθεί η οικονομία σε δεύτερη μοίρα και αφετέρου να υπερβούμε το οικονομοκεντρικό πολιτισμικό πρότυπο. Επομένως προτάσεις και κινήματα για μείωση των ωρών εργασίας (στην κοινωνικώς αναγκαία εργασία), προστασία περιβάλλοντος, μεταφορά κεντρικών αποφάσεων πλησιέστερα προς το έθνος/ περιφέρεια/ κοινότητα/ πολίτη έχουν σαφώς αντικαπιταλιστικό χαρακτήρα και συνθέτουν την εναλλακτική πρόταση.

Η ανάγκη χωροταξικής εδαφικοποίησης στη Δύση λαμβάνει μορφές που υπερακοντίζουν το έθνος / κράτος σε περιφέρεια, στον Τρίτο κόσμο και στην Ανατολική Ευρώπη λαμβάνει τη μορφή της εθνικής ή εθνοτικής διεκδίκησης. Και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για πολιτικές οι οποίες αντιστρατεύονται την καπιταλιστική λογική της ριζικής και γενικευμένης αποεδαφικοποίησης και γι’ αυτό το λόγο συναντούν την οργισμένη αντίδραση του διεθνούς κεφαλαίου.

Η εδαφικοποίηση αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο ενός εναλλακτικού υποδείγματος. Χωρίς αυτήν δεν υπάρχει δυνατότητα εναλλακτικού μοντέλου για την κοινωνία και για την ανάπτυξη.

Για την Ελλάδα χώρος/πεδίο είναι ο εθνικός και ο ευρύτερος Βαλκανικός. Πολιτική μας πρέπει να είναι η αναβάθμιση της αυτονομίας του εθνικού χώρου στο πλαίσιο της Ευρώπης. Μια πιο ελεύθερη κοινωνία δεν μπορεί να είναι υπερτροφικά συγκεντρωτική και καταναλωτικά παρασιτική. Η ενίσχυση του επιπέδου αυτονομίας συνδυάζεται και προάγει τη συνάρθρωση με τη Βαλκανική περιφέρεια. Δεδομένου ότι η αστική τάξη και η διανόηση ενεργούν ως παρασιτικά εξαρτήματα ευρύτερων ενοτήτων, η πρόταση εμπεριέχει την επαναστατική διαδικασία. Η χωροταξική επανεδαφικοποίηση του Ελληνικού χώρου σημαίνει επιλογή διαφορετικού μοντέλου κοινωνίας. Η Ελλάδα είναι στο κέντρο Βορρά / Νότου, Ανατολής / Δύσης, αναπτυγμένων / υποανάπτυκτων χωρών.

Το κέντρο είναι ρευστό, μετακινούμενο, η χωροταξική διάσταση είναι και ήταν πάντα ισχυρή, οι διασυνδέσεις των επιπέδων προφανείς. Το κέντρο είναι κοντά στη σύνδεση των επιπέδων και όχι στην μοναδικότητα.

Όλη η πολιτική θα πρέπει να επανακαθορισθεί με βάση το εθνικό. Και η πολιτική, συνειδητά ή ανεπίγνωστα, θα είναι αντικαπιταλιστική. Μια αυθεντικά εθνική πολιτική θα πρέπει να διαρρήξει τον ομφάλιο λώρο της ελληνικής κοινωνίας με την κυρίαρχο παρασιτισμό (ενίσχυση του παραγωγικού ρόλου των κοινοτήτων, εσωτερική αποκέντρωση, ενισχύσει ρόλου συμμετοχής).

Η συνείδηση δεν εκλαμβάνεται ως μονοδιάστατη (νοησιαρχική) ούτε ως επίπεδη. Θεωρείται ως αποτέλεσμα της τριμερούς ψυχής (λογιστικό, θυμικό, επιθυμητικό) και στρωματική (αναλόγως του επιπέδου θεώρησης, ανθρώπινο επίπεδο, ζωϊκό, φυτικό).

Το κέντρο αυτό νοεί (αισθάνεται, συναισθάνεται) δια της περί αυτού ιδέας, δια του προτύπου υποκειμένου, μέσω του οποίου συλλαμβάνει την οντολογική του ταυτότητα και προσπαθεί να την παροντοποιήσει.

Στη νεωτερικότητα επικρατεί η νοησιαρχία. Έτσι παράγοντας άνθρωπου με υπανάπτυκτο και διεστραμμένο θυμικό / επιθυμητικό.

Ζούμε τον κύκλο της πτώσης, με παραίτηση από την ελευθερία.

Βρέθηκα στην Ευρώπη για να «βρω» την πνευματική μου πατρίδα, η τελευταία όμως έχει ήδη προ πολλού κουραστεί να κονταροχτυπιέται με το θάνατο. Έτσι προτίμησε την Ευρώπη από τον ξεφτισμένο εαυτό της.

Ο Ελληνισμός αντί να αναζωογονηθεί, περιέπεσε σε άκριτο μιμητισμό ενός άλλου πολιτισμού ώστε να εξαφανίσει τον εαυτό του και τα προβλήματα του.

Ο Δυτικός πολιτισμός προσπαθεί με μετατόπιση, μεταμφίεση, απόκρυψη, να αντιμετωπίσει τα προβλήματα του.

Η νομοτελειακή κλειστότητα (θάνατος) δεν συνιστά δεδομένη ανεπάρκεια ζωής, αλλά δεδομένο έλλειμμα ζωής, δηλαδή θάνατο που ποθεί να ανθυπερβαθεί.

Το Εγώ ως φονιάς του ʼλλου και το Εγώ ως αυτόχειρας.

Δύση συστήματα αυτοποιητικού (μερικότητα, οντολογική μηδενικότητα)

Στη Δύση η ατομικότητα είναι προϊόν αυτοκατασκευαστικής βούλησης, το δε κράτος φάντασμα συλλογικό, φάντασμα πλήρους ατομικής ζωής.

Το ʼτομο φορά το προσωπείο της καθημερινής ιδιοτέλειας, εντάσσεται στα αιτήματα της πυρηνικής συμπεριφοράς και κοινότυπης κοινωνικής πρακτικής (ατομικά δικαιώματα, υποχρεώσεις).

Βούληση η άρνηση του ʼλλου, βούληση αυθυπαρξίας πέρα από κάθε έννοια εξωτερικής, και ως εκ τούτου θανατηφόρας παρουσίας.

Η Κοινωνία νοηματοδοτείται όχι από την ατομική (κλειστή αυτοαναφορική) απόφαση, αλλά από αναφορά/ σχέση του ανθρώπου προς την εξωτερικότητα, πέρα από το μηδενικό Εγώ.

Σχέση με την όντως παρουσία του ʼλλου. Η σχέση ιδρύει το νόημα.