[Το κείμενο αυτό σε μορφή .pdf - εδώ οι πολυτονικές γραμματοσειρές]

ΤΑ ΚΙΝΗΤΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΩΝ

[ΕΛΛΟΠΙΑ Μαρτίου- Απριλίου 2002]

       Κωνσταντῖνος Χολέβας

         Πολιτικός Ἐπιστήμων

          Μέ ἰδιαίτερη ἀνησυχία παρατηροῦμε κατά τίς τελευταῖες ἑβδομάδες νά γίνεται λόγος γιά ἐπανέναρξη τοῦ διαλόγου μεταξύ Ἑλλάδος -Τουρκίας ἔστω καί σέ ἐπίπεδο τεχνοκρατῶν. Ἡ ἀνησυχία μας ἔγκειται στό γεγονός ὅτι οὐσιαστικά ἐγκαταλείπουμε τήν πάγια θέση ὅτι μόνο μία διαφορά ἀναγνωρίζουμε , δηλαδή τό θέμα τῆς ὑφαλοκρηπίδος. Φαίνεται ὅτι συρόμαστε σέ ἕνα διάλογο ἐφ' ὅλης τῆς ὕλης, ὁπότε ἡ Τουρκία θά θέσει στό τραπέζι κάθε ἀπίθανη διεκδίκησή της καί ἐμεῖς θά δίδουμε διεθνῶς τήν εἰκόνα ὅτι εἴμαστε ἕτοιμοι νά φέρουμε ἐνώπιον διεθνοῦς διατησίας ἤ Διεθνῶν Δικαστηρίων ζητήματα πού ἀφοροῦν τήν ἐδαφική μας ἀκεραιότητα καί τήν ἐθνική μας κυριαρχία. Ἐπειδή δέ πολύς λόγος γίνεται περί προσφυγῆς στό Δικαστήριο Διεθνοῦς Δικαίου τῆς Χάγης, καλό εἶναι νά θυμόμαστε καί τά ἑξῆς: α) Στήν Χάγη οἱ δικαστές κρίνουν μέ κριτήρια κυρίως πολιτικά καί ὄχι νομικά, ἀναζητοῦν δέ τήν μέση λύση, πράγμα πού μπορεῖ νά ἀποβῆ ἀρνητικό γιά τά ἑλληνικά συμφέροντα. β) Ἡ Χάγη μέχρι σήμερα ἔχει ἐκδώσει ἀποφάσεις περί θεμάτων ὑφαλοκρηπίδος πού δημιουργοῦν νομολογία ἀρνητική γιά τίς ἑλληνικές θέσεις. γ) Ὀρθότερο κατά τήν γνώμη τῶν εἰδικῶν θά ἤταν ἐάν ἡ Ἑλλάς προσέφευγε στήν δικαιοδοσία τοῦ νέου Διεθνοῦς Δικαστηρίου τοῦ Ἁμβούργου, τό ὁποῖο ἀσχολεῖται ἀποκλειστικά μέ τό Δίκαιο τῆς Θαλάσσης.

          Ὅμως τά πράγματα δέν εἶναι μόνον νομικά καί τεχνικά. Ἄλλωστε ἡ τουρκική ἡγεσία μᾶς πληροφορεῖ δημοσίως ὅτι θεωρεῖ τό ζήτημα τοῦ Αἰγαίου πολιτικό καί ὄχι νομικό. Γι' αὐτό θά πρέπει νά δοῦμε τήν ὅλη τουρκική πολιτική βαθύτερα καί εὐρύτερα. Τί διεκδικεῖ ἀπό τήν Ἑλλάδα καί γιατί; Φυσικά εἶναι καλό νά ἔχεις μαζί σου τό Διεθνές Δίκαιο καί νά τό ἐπικαλεῖσαι. Ὅμως τό τουρκικό ὁπλοστάσο ἐπιχειρημάτων βασίζεται σέ παράγοντες ἱστορικούς καί ψυχολογικούς. Ἡ Τουρκία θεωροῦσα ἑαυτήν διάδοχο τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας ( γιά σκεφθεῖτε νά θεωρήσουμε καί ἐμεῖς τήν Ἑλλάδα διάδοχο τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας /Ρωμανίας μέ ὅ, τι σημαίνει αὐτό νομικά, ἐδαφικά κλπ) ἀποδέχεται ὡς νόμιμα σύνορα τῆς Ἑλλάδος μόνον ἐκεῖνα τοῦ 1881. Δηλαδή τά ἐδάφη πού μᾶς παρεχώρησε "ἡ γενναιοψυχία τοῦ Σουλτάνου στούς ἐξεγερμένους Ἕλληνες" τό 1830 σύν τά Ἐπτάνησα τοῦ 1864, τά ὁποῖα οὐδέποτε κατεῖχαν οἱ Ὀθωμανοί, καί τήν Θεσσαλία μέ τήν Ἄρτα (προσάρτηση 1881). Ὅλα τά ἄλλα ἐδάφη, πέραν τῆς Ἑλλαδίτσας τοῦ 19ου αἰῶνος, ἡ ἐπίσημη τουρκική ἄποψη τά θεωρεῖ βιαίως καί παρανόμως κατακτημένα, ἁρπαγμένα ἀπό τούς Ἕλληνες, οἱ ὁποῖοι ἐκμεταλλεύθηκαν περιστασιακές τουρκικές ἀδυναμίες. Ἡ Τουρκία δέν ἀμφισβητεῖ μόνο τό καθεστώς μερικῶν νησίδων ἤ ζωνῶν στό Αἰγαῖο. Ἀμφισβητεῖ τήν ἑλληνική κυριαρχία σ' ὅλα τά νησιά τοῦ Αἰγαίου, στήν Κρήτη, στήν Μακεδονία, στήν Θράκη. Θέλετε ἀποδείξεις. Ἰδού μερικές:

          α) Μέ κρατικά κονδύλια κυκλοφοροῦν περιοδικά καί λειτουργοῦν σωματεῖα πού διεκδικοῦν τήν Δυτική Θράκη βάσει ὑποθήκης πού ἄφησε ὁ Κεμάλ Ἀτατούρκ. Στίς ἐκδηλώσεις γιά τά γενέθλια τοῦ "Νέου Περιοδικοῦ Δυτικῆς Θράκης", τό ὁποῖο δημοσιεύει συχνά τήν Διακήρυξη τῆς "Τουρκικῆς Δημοκρατίας τῆς Δυτικῆς Θράκης τῆς 31/8/1913" , παρίστανται ὑπουργοί καί στατιωτικοί ἐν ἐνεργείᾳ.

          β) Τόν Μάρτιο τοῦ 1993 κυκλοφόρησε ἐπίσημη ἔκδοση τοῦ τουρκικοῦ Γενικοῦ Ἐπιτελείου ὑπό τόν τίτλο "Ἡ Μακεδονία δέν εἶναι ἑλληνική". Συγγραφεύς ἦταν ὁ διευθυντής τοῦ Κέντρου Ἔρευνας καί Στρατιωτικῆς Ἱστορίας ἀντιπτέραχος Ἐρντογκάν Ὀζνάλ.

          γ) Τόν Αὕγουστο τοῦ 2001 κυκλοφόρησε ἄλλη μία ἐπίσημη ἔκδοση τοῦ τουρκικοῦ Στρατοῦ, ἡ ὁποία διαστρεβλώνει ὅλο τό νομικό καθεστώς τοῦ Αἰγαίου καί ἰσχυρίζεται ὅτι οὐδέποτε στήν ἱστορία της ἡ Ἑλλάδα εἶχε ἐθνολογικούς δεσμούς μέ τά νησιά τοῦ Αἰγαίου. Τόν πρόλογο συνλέταξε ὁ Τοῦρκος ἀρχηγός τοῦ Γενικοῦ Ἐπιτελείου Στρατοῦ Ἀττίλα Ἀττές.

          δ) Σέ ὅλα τά τουρκικά Λύκεια διδάσκεται τό μάθημα "Στοιχεῖα Ἐθνικῆς Ἀσφαλείας" ἀπό ἀξιωματικό ἔνστολο. Τό διαδακτικό ἐγχειρίδιο τοῦ μαθήματος αὐτοῦ ἀπό τό 1987 καί ἑξῆς καταγγέλλει τήν Ἑλλάδα ὅτι παρανόμως κατέχει τά νησιά τοῦ Αἰγαίου καί τήν Κρήτη.

          ε) Στήν ἀμερικανική ἐφημερίδα ΙΝΤΕΡΝΑΣΙΟΝΑΛ ΧΕΡΑΛΝΤ ΤΡΙΜΠΙΟΥΝ , στίς 8/7/1975, δημοσιεύθηκαν καί τά ἑξῆς περί τῶν ἑλληνοτουρκικῶν: "Ὅταν ὁ πρωθυπουργός Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ ἐρωτήθηκε προσφάτως περί τῶν ἀπέναντι εὑρισκομένων ἑλληνικῶν νησιῶν τοῦ Αἰγαίου, ἀναπήδησε ἀπό τήν καρέκλα του, ἔδειξε μέ τό δάκτυλό του ἕνα μεγάλο χάρτη στόν τοῖχο καί ἀναφώνησε: Ἐκεῖνα τά νησιά οὐδέποτε στήν ἱστορία ἀνῆκαν στήν Ἑλλάδα! Οὐδέποτε εἶχαν οἱ Ἕλληνες ἐκεῖνα τά νησιά. Ἐκεῖνα τά νησιά, ὅλα, ἀνῆκαν στήν Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία μέχρι τό 1912. Ἦλθαν αὐτοί καί πῆραν ἐκεῖνα τά νησιά!".

          στ) Ἤδη ἀπό τό 1982 ἡ Τουρκία ἔχει ὑποβάλει στόν Διεθνῆ Ναυτιλιακό Ὀργανισμό ( Ι.Μ.Ο.) χάρτη διχοτομήσεως τοῦ Αἰγαίου. Τό βασικό ἐπιχείρημα εἶναι ὅτι τά νησιά τοῦ Αἰγαίου ἀποτελοῦν γεωφυσική καί γεωπολιτική προέκταση τῆς Τουρκίας.

          Γιατί ὅμως στίς ἡμέρες μας αὐξάνονται οἱ δηλώσεις καί οἱ ἐκδηλώσεις τοῦ τουρκικοῦ ἐπεκτατισμοῦ; Ἡ  ἁπλουστευτική ἀπάντηση, ἡ ὁποία συνήθως δίδεται, εἶναι ὅτι τό στρατιωτικό καί πολτικό κατεστημένο θέλει νά στρέψει ἀλλοῦ τήν προσοχή τοῦ λαοῦ, ὁ ὁποῖος δυσφορεῖ λόγῳ τῶν κοινωνικῶν καί οἰκονομικῶν προβλημάτων. Λογικοφανές τό ἐπιχείρημα. Ἀλλά ἴσχυε καί παλαιότερα. Δέν δικαιολογεῖ τήν ὑπερβολικά αὐξημένη σήμερα τουρκική προκλητικότητα. Θά προσκομίσουμε στόν προβληματισμό δύο ἀκόμη πιθανά αἴτια.

          1) Ἡ Τουρκία καί ἰδίως ἡ ἀρχουσα στρατιωτική τάξη ἀποθρασύνεται εὔκολα ὅταν διαπιστώνει ἀδυναμία καί ὑποχωρητικότητα τοῦ ἀντιπάλου. Ἡ ἑλληνική στάση στά Ὕμια τό 1996, στήν Μαδρίτη τόν Ἰούλιο τοῦ 1997 καί στά γνωστά ζεϊμπέκικα μέ τόν "ἀδελφό" Ἰσμαήλ Τζέμ Ἰπεκτσί ἔδωσε μηνύματα ὑποχωρητικότητας. Ἄλλο πού δέν ἤθελε ἡ Ἄγκυρα.

          2) Σημαντικό αἴτιο τῶν συνεχιζομένων τουρκικῶν διεκδικήσεων εἶναι καί τό ζήτημα τῶν διαδρομῶν τοῦ πετρελαίου. Τά πετρέλαια τῆς Κασπίας θεωροῦνται ὡς ἡ ἐνεργειακή λύση τῶν ἑπομένων δεκαετιῶν γιά τήν δυτική οἰκονομία. Οἱ διεθνεῖς κοινοπραξίες τῶν πετρελαίων τοῦ Ἀζερμπαϊτζάν ἔχουν προτείνει δύο πιθανές διαδρομές. Μία μέσῳ Νοτίου Ρωσίας, Εὐξείνου καί πιθανότατα μέσῳ τοῦ ἀγωγοῦ Μπουργκάς -Ἀλεξανδρουπόλεως, ἄν κατασκευασθεῖ ἐγκαίρως. Καί μία δεύτερη μέσῳ Γεωργίας πρός τό παρευξείνιο λιμάνι Σούπσα. Ἡ διαδρομή αὐτή ἔχει καί μία πρόβλεψη γιά πιθανή προέκταση μέσῳ Τουρκίας πρός τόν τερματικό σταθμό Τσεϊχάν καί τό λιμάνι Γιουμουρταλίκ στή Ν.Α. ἀκτή τῆς Τουρκίας. Γιά νά ὠθήσει τούς ξένους ἐπενδυτές πρός τό σχέδιο αὐτό πού τήν συμφέρει καί γιά νά ὑπονομεύσει τόν βόρειο (ρωσο-βουλγαρο-ελληνικό) δρόμο τῶν πετρελαίων, ἡ Τουρκία ἔχει κάθε λόγο νά καταδείξει ὅτι ἡ Θράκη καί τό Αἰγαῖο εἶναι ἐπισφαλεῖς καί ὕποπτες θερμῶν ἐπεισοδίων περιοχές. Διότι ἀπό τό Αἰγαῖο θά διέρχονται τά πετρελαιοφόρα πλοῖα πρός τίς ἀνεπτυγμένες οἰκονομικά χῶρες.

          Ἀλλά ἀκόμη καί ἄν δέν κατασκευασθεῖ ὁ αγωγός μέσῳ Τουρκίας, μία διεύρυνση τῶν τουρκικῶν χωρικῶν ὑδάτων στό Αἰγαῖο θά προσέδιδε στήν γείτονα χώρα μεγαλύτερη δυνατότητα ἐλέγχου τῶν πετρελαϊκῶν διαδρομῶν. Ὅσο γιά τό πετρέλαιο πού ἴσως ὑπάρχει σ' αὐτό τό ἴδιο τό Αἰγαῖο: Τίποτε δέν ἔχει ἀποδειχθεῖ. Ἀλλά καί τίποτε δέν ἀποκλείεται. Ὁπότε τό τουρκικό ἐνδιαφέρον γιά τόν ἔλεγχο ὅσο τό δυνατόν μεγαλυτέρας θαλασσίας ἐκτάσεως αὐξάνεται.

          Τό πρόβλημα σήμερα εἶναι ὅτι προσερχόμεθα ἤ ὠθούμεθα σ' ἕνα διάλογο χωρίς νά θέτουμε τήν παραμικρή ἑλληνική διεκδίκηση στό τραπέζι. Καί τέτοιες νομιμότατες διεκδικήσεις θά μποροῦσαν νά εἶναι: Ἡ ἀπόσυρση τῆς ἀποφάσεως τῆς τουρκικῆς Ἐθνοσυνελεύσεως περί κηρύξεως πολέμου, ἄν ἐπεκτείνουμε τά χωρικά μας ὕδατα στά 12 μίλια. Ἡ ἐπαναλειτουργία τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης καί ἡ ἄρση τῶν περιορισμῶν εἰς βάρος τοῦ Πατριαρχείου. Ἡ διάλυση τῆς Στρατιᾶς τοῦ Αἰγαίου πού ἑδρεύει στήν Σμύρνη. Ἡ καταβολή ἀποζημιώσεων στά θύματα τῶν τουρκικῶν βανδαλισμῶν τοῦ Σεπτεμβρίου τοῦ 1955 στήν Κωνσταντινούπολη. Ἡ ἐφαρμογή τοῦ καθεστῶτος Αὐτονομίας στήν Ἴμβρο καί στήν Τένεδο, ὅπως προβλέπει ἡ Συνθήκη τῆς Λωζάννης. Ἐάν συζητοῦμε μόνον ἐπί τῇ βάσει τῶν τουρκικῶν ἀπαιτήσεων καί διεκδικήσεων τά ἀποτελέσματα θά εἶνα ὀδυνηρά γιά τά ἐθνικά μας συμφέροντα καί γιά τά κυριαρχικά μας δικαιώματα.

Κ.Χ. 19/2/2002

www.antibaro.gr